လူမ်ားစုဟာ သာမန္အားျဖင့္ အလိုလိုေနရင္း စိတ္ဓါတ္က် စိတ္အားငယ္ေလ့မရွိၾကပါဘူး။ အေျခအေနတစ္ခုေၾကာင့္သာ စိတ္ဓါတ္က် စိတ္အားငယ္ေလ့ရွိၾကျပီး တခ်ိဳ႕က နာလန္ ထမႈျမန္ဆန္တတ္ေပမဲ့ တခ်ိဳ႕က နလန္ထမႈေႏွးတတ္ၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ စိတ္ဓါတ္က်စိတ္အားငယ္မႈရဲ႕ အျပတ္အသတ္အႏိုင္ယူျခင္းကိုခံလိုက္ရျပီး ထာ၀ရ လက္ေျမွာက္ အ႐ံႈးေပးကာ ကမၻာေလာကထဲကေန အျပီးအပိုင္ထြက္ခြာသြားတဲ့အထိ ျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။
ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္ခ်ိန္၊ အလုပ္အကိုင္အဆင္မေျပခ်ိန္၊ မိသားစုျပႆနာ၊ အခ်စ္ေရး အိမ္ေထာင္ေရးျပႆနာေတြ ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ စိတ္ဓါတ္က်တတ္ျပီး အဲလိုျပႆနာေတြစုေပါင္းျပီးျဖစ္တဲ့အခ်ိန္ေတြဆို စိတ္ဓါတ္က်စိတ္အားငယ္ျခင္းက ပိုဆိုးတတ္ပါတယ္။
တစ္ခါတေလမွာ ကိုယ့္ရဲ႕မိတ္ေဆြတခ်ိဳ႕ အၾကီးအက်ယ္ေအာင္ျမင္တာကို ျမင္ေတြ႕ျပီး မိမိနဲ႕ ႏႈိင္းယွဥ္မိကာ စိတ္ဓါတ္က်ျခင္းလည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။
စိတ္ဓါတ္က်စိတ္အားငယ္ျခင္းဟာ ခႏၶာကိုယ္အားနည္းမႈတစ္ခုလိုပဲ စိတ္ခြန္အားေတြ က်ဆင္းျခင္း၊ စိတ္အင္အားေတြ ခ်ိဳ႕တဲ့အားနည္းျခင္းျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပန္လည္ အားျဖည့္ေပးျခင္းျဖင့္ ကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါျပင္းထန္သူေတြအတြက္ စိတ္ေရာဂါအထူးကုနဲ႕ေတြ႕ဆံုဖို႕လိုအပ္ေပမဲ့ သာမန္စိတ္ဓါတ္က် အားငယ္သူေတြ အေနနဲ႕ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြကို ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ စိတ္အင္အားျပန္လည္ျပည့္ျဖိဳးေစျပီး စိတ္ဓါတ္က်စိတ္အားငယ္မႈကို တြန္းလွန္တိုက္ခိုက္သြားႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။
(၁) မိမိမွာရွိတဲ့ ေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြကို ခ်ေရးပါ
စိတ္ဓါတ္က် စိတ္အားငယ္ခ်ိန္မွာ လူမ်ားစုဟာ ကိုယ့္ရဲ႕အားနည္းခ်က္ေတြ၊ မေအာင္ျမင္မႈေတြကို ထပ္တလဲလဲေတြးမိေနေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း စိတ္ဓါတ္က် စိတ္အားငယ္မႈ ပိုမိုျပင္းထန္လာတတ္ပါတယ္။ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္သတ္ေသတဲ့အထိစိတ္ဓါတ္က်ေရာဂါခံစားေနရသူေတြဟာ တကယ္တမ္းအဆိုး၀ါးဆံုးအေျခအေနကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတာ ဟုတ္ခ်င္မွဟုတ္မွာပါ။
ဒီလိုသာဆို ကိုယ္လက္အဂၤါမျပည့္စံုသူေတြ၊ ေရာဂါဘယဖိစီးမႈေၾကာင့္ေဆး႐ံုမွာ ကာလရွည္ေနေနရသူေတြ ဘယ္မွာရွိေတာ့မွာလဲ။ ဒါဟာ ေတြးေတာစရာေကာင္းတဲ့အခ်က္ပဲ မဟုတ္ပါလား။ မိမိမွာရွိတဲ့ ေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြကို ခ်ေရးျပီး ျပန္လည္ဖတ္ၾကည့္ရင္း စိတ္ခြန္အားျပန္ျပည့္လာတာ အံ့ၾသဖြယ္ေတြ႕ရွိရပါလိမ့္မယ္။ ဥပမာ - "ငါဟာ အသားျဖဴတယ္၊ ငါဟာ အရပ္ရွည္ျပီး ခန္႕ညားတယ္၊ ငါဟာ ဟာသဥာဏ္ရွိတယ္" စသျဖင့္ခ်ေရးပါ။ မရွက္ပါနဲ႕။ မိမိကိုယ္ကိုသေဘာက်ႏွစ္သက္မိတာဟာ ရွက္စရာမဟုတ္ပါ။ ခ်ီးမြမ္းဂုဏ္ယူဖြယ္ရာသာျဖစ္ပါတယ္။
(၂) မိမိမွာရွိတဲ့ အရည္အခ်င္းေတြကို ခ်ေရးပါ
လူတိုင္းမွာ အရည္အခ်င္းကိုယ္စီရွိၾကပါတယ္။ သူမ်ားနဲ႕မတူေပမဲ့ ကိုယ့္မွာလည္း ေကာင္းမြန္တဲ့ အသံုး၀င္တဲ့အရည္အခ်င္းေတာ့ရွိတတ္ၾကတာပါပဲ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အမွန္အတိုင္း႐ႈျမင္ျပီး ကိုယ့္ရဲ႕ အရည္အခ်င္းေတြကို တစ္ခုခ်င္းခ်ေရးပါ။ တျခားသူေတြအေနနဲ႕အေရးမပါတဲ့အရည္အခ်င္းမ်ိဳးျဖစ္ေနမွာပဲ ဆိုျပီး ခ်န္ထားခဲ့တာမ်ိဳး မလုပ္ပါနဲ႕။ ေကာင္းမြန္တဲ့အရည္အခ်င္းတိုင္းဟာ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ အသံုး၀င္တာခ်ည္းပါပဲ။ ဥပမာ - "ငါဟာ ဘြဲ႕ရျပီးသား၊ ငါ ေရကူးတတ္တယ္၊ ငါ့မွာ ဘာသာစကားကၽြမ္းက်င္မႈရွိတယ္" စတဲ့အခ်က္ေတြကို ကိုယ့္စိတ္ထဲစဥ္းစားမိသေလာက္ခ်ေရးလိုက္ပါ။
(၃) မိမိေဘးပတ္၀န္းက်င္ရွိ မိမိကိုခ်စ္တဲ့သူေတြ ေစတနာထားတဲ့သူေတြကို ခ်ေရးပါ
ကိုယ့္မိဘ၊ ကိုယ့္ခ်စ္သူ၊ ကိုယ့္မိတ္ေဆြ၊ အျပန္အလွန္ေက်းဇူးျပဳဖူးသူ၊ ကိုယ့္အေပၚခ်စ္ခင္သူ၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ၊ ေက်ာင္းေနဖက္သူငယ္ခ်င္းေတြထဲက ကိုယ္နဲ႕ရင္းႏွီးခ်စ္ခင္သူ၊ အြန္လိုင္းေဖ့စ္ဘုတ္ေပၚမွ ခင္မင္ရင္းႏွီးသူ စတာေတြကိုပါ မခၽြင္းမခ်န္ခ်ေရးပါ။ ကိုယ့္မွာ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြ ေပါမ်ားျပီး ေပ်ာ္စရာဘ၀တစ္ခုကို ပိုင္ဆိုင္ထားေၾကာင္းေတြ႕ရ မွာျဖစ္ပါတယ္။
(၄) မိမိရဲ႕ အလုပ္ခြင္မွာ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မႈေတြကို ခ်ေရးပါ
အလုပ္အကိုင္အဆင္မေျပလို႕ စိတ္ဓါတ္က်ေနသူေတြအတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့နည္းလမ္္္္းေလးျဖစ္ပါတယ္။ အလုပ္အကိုင္ရွာေဖြရခက္ခဲေနခ်ိန္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အလုပ္ခြင္မွာလုပ္တုိင္း အဆင္မေျပ ခ်ီးက်ဴးမခံရ ဆူၾကိမ္းခံေနရလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ မိမိဟာ အလုပ္မွာ အလြန္ညံ့ဖ်င္းတယ္လို႕ ထင္ျမင္မိေစပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အရင္အလုပ္ေတြမွာေရာ အခုအလုပ္မွာပါ ကိုယ္စြမ္းေဆာင္ခဲ့တာ ရွိကိုရွိခဲ့မွာပါ။ ဒါကို ေသခ်ာျပန္စဥ္းစားျပီး ခ်ေရးပါ။ အေသးမႊားဆံုးစြမ္းေဆာင္ခ်က္ဟာလည္း အေရးပါေၾကာင္း အသိအမွတ္ျပဳျပီး ေသေသခ်ာခ်ာ စာရင္းျပဳစုပါ။ ဥပမာ - "ငါအျမဲအလုပ္ကို ေစာေစာေရာက္တယ္၊ ငါ့အရင္အလုပ္မွာ ေရာင္းအားတက္ေအာင္လုပ္ႏိုင္တဲ့အဖြဲ႕ထဲ ငါပါ၀င္ခဲ့တယ္" စသျဖင့္ခ်ေရးသင့္ပါတယ္။
(၅) မိမိလုပ္ခဲ့တဲ့ ေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြကို ခ်ေရးပါ
ငါဟာ မိသားစုအတြက္ လစဥ္ေငြေထာက္ပံ့ခဲ့တာပဲ၊ မေထာက္ပ့ံႏိုင္တဲ့ယာယီကာလတစ္ခုအတြက္ စိတ္ဓါတ္မက်သင့္ဘူး၊ ငါအရင္ကပရဟိတေတြမွာ တတပ္တအား ပါ၀င္ျပီး ေငြအားလူအားနဲ႕ ေကာင္းမႈျပဳခဲ့တာပဲ အစရွိသည္ျဖင့္ မိမိလုပ္ခဲ့တဲ့ေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြကို ခ်ေရးပါ။
(၆) မိမိရဲ႕အနာဂတ္ပန္းတိုင္အတြက္ ေလ်ွာက္လွမ္းထားသမွ်ကို ခ်ေရးပါ
ရည္မွန္းခ်က္ၾကီးၾကီးထားျပီး ၾကိဳးစားေနရင္း စိတ္ဓါတ္က်စရာ႐ံႈးနိမ့္မႈေတြ ၾကံဳေတြ႔လာရတဲ့အခါ လက္ေလ်ွာ့ခ်င္စိတ္ေတြျဖစ္ေပၚျပီး မိမိဘ၀အဆံုးသတ္ေတာ့မလိုလို ခံစားမိတတ္ ပါတယ္။ မိမိေလ်ွာက္လွမ္းခဲ့သမွ် ဘ၀ခရီးလမ္း၊ မိမိလုပ္ခဲ့သမွ် အလုပ္ေတြအားလံုးကို ျပန္လည္စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ ေအာင္ျမင္ခဲ့တာရွိသလို က်႐ံႈးခဲ့တာလည္း ရွိတာပါပဲ။ အနာဂတ္ ပန္းတိုင္အတြက္ အခုအခ်ိန္မွာ စိတ္အားငယ္စရာၾကံဳေတြ႕ေနေပမဲ့ ဆက္ေလွ်ာက္ေနမွသာ ပန္းတိုင္ကိုေရာက္မွာျဖစ္ေၾကာင္း၊ အရင့္အရင္ကာလေတြမွာလည္း ဒီလိုစိတ္ဓါတ္ က်စရာေတြၾကံဳခဲ့ေပမဲ့ ဆက္ေလွ်ာက္ခဲ့လို႕သာ ဒီအေျခအေနထိေရာက္ရွိလာတာျဖစ္ေၾကာင္း သတိျပဳမိျပီး စိတ္အားတက္လာပါလိမ့္မယ္။
(၇) ခ်ေရးထားသမွ်ျပန္ဖတ္ျပီး အားေမြးပါ
အထက္ပါအေၾကာင္းအရာေတြအားလံုးကို စိတ္ရွည္လက္ရွည္ခ်ေရးပါ။ စိတ္ဓါတ္က်ေနသူအဖို႕ တခါတေလမွာ ဒီလိုခ်ေရးဖို႕ေတာင္ ျငီးေငြ႔ဖြယ္ေကာင္းေနေလာက္ေပ မဲ့ ေရးရင္းေရးရင္း စိတ္လက္ေပါ့ပါးၾကည္လင္လာပါလိမ့္မယ္။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ ေရမိုးခ်ိဳးအ၀တ္အစားလဲ၊ အျပင္ထြက္ပါ။ ေငြေၾကးအဆင္ေျပရင္ ေစ်း၀ယ္ထြက္ျပီး ကိုယ္ၾကိဳက္တဲ့ အ၀တ္အစားနည္းနည္း၀ယ္ပါ။ အမ်ားၾကီးေငြကုန္ခံျပီးမွ ျပန္ျပီးစိတ္ညစ္ရတာမ်ိဳးလည္း မျဖစ္ပါေစနဲ႕။ တကယ္လို႕ ပရဟိတအသင္းတစ္ခုခုထဲမွာ ပါ၀င္ထားခဲ့ရင္ အခုခ်ိန္ဟာ ပရဟိတအသင္းနဲ႕အတူ ေကာင္းမႈကုသုိလ္ေတြလုပ္ဖို႕ အေကာင္းဆံုးအခ်ိန္ပါပဲ။ မိမိထက္ ခ်ိဳ႕တဲ့ႏြမ္းပါးသူေတြကို စိတ္ပါလက္ပါကူညီေပးျခင္းျဖင့္ ပီတိကိုလည္း ခံစားမိေစျပီး စိတ္အားငယ္စရာၾကံဳေတြ႕ရသူမွာ မိမိတစ္ဦးတည္းမဟုတ္ေၾကာင္း သံေ၀ဂရေစမွာျဖစ္ပါတယ္။
