ဒီေန႔ ျမန္မာ တစ္ျပည္ လံုးက ရခိုင္ ဆုိတာ ျမန္မာနဲ႔ မဆိုင္ သီးျခား လူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳး ရယ္လို႔ ခံစား သိမွတ္ ေနၾက တယ္။ ရ ခိုင္ ေတြဘက္ ကလည္း သူတို႔ဟာ ျမန္မာ(ဗမာ)နဲ႔ မဆိုင္ ဘဲ- အိႏိၵယ ဘက္က ဆင္းသက္ လာတဲ့ လူမ်ိဳး လို႔ ခိုင္ခိုင္ မာ မာ ယံုၾကည္ ပါတယ္။ တရုတ္ ဘက္က ဆင္းသက္ လာပါ တယ္ ဆုိတဲ့ မြန္ဂိုလီးယား မ်ိဳးႏြယ္ဗမာနဲ႔ အိႏၵိယဘက္က ဆင္း သက္ လာပါတယ္ဆုိတဲ့အင္ဒိုအာရီယံသို႔မဟုတ္ၿဒာဗီဒီယံ မ်ိဳးႏြယ္ဟာ ဘယ္လိုမွ တူညီစရာ အေၾကာင္း မရွိ ပါ။ ဒါဆို- ဒီေန႔ ရခိုင္ ခံ ယူသူမ်ား ဒါေပမယ့္ လက္ရွိ ရခိုင္ လူမ်ိဳး ဆိုတာနဲ႔ ဗမာမ်ား ဘာေတြမ်ား ကြာျခား ေနပါသလဲ။ ဘာသာ စကား တူညီတယ္ (အသံ ကြဲယံုပဲ ရွိတယ္)။ စာေပ- တူညီတယ္၊ ရုပ္ရည္ တူညီ တယ္။ ဓေလ့ တူညီတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈ တူညီတယ္။ ဒီလို ျပန္ လည္ သံုးသပ္ရင္ လက္ေတြ႔နဲ႔ အေျပာ အေတာ့ကို ကေမာက္ ကမ ျဖစ္လို႔ ေနပါတယ္။
ဒီလို လြဲေခ်ာ္ ေနတာကို ျပန္လည္ သံုးသပ္ ဘို႔ရာ မြန္ေတြ ကလည္း သူတုိ႔ဟာ အိႏိၵယ- ေတေလဂူ လူမ်ိဳး က ဆင္းသက္ လာသလို ေျပာဆို တာေတြ ရွိတယ္။ အခု အခ်ိန္ထိ မြန္ေတြရဲ႔ ပါးစပ္ ရာဇ၀င္ ပံုျပင္ ေတြမွာ အခုိင္ အမာ ေျပာဆို ေနဆဲပါ။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ကို တလိုင္း (ေတေလဂူ က ဆင္းသက္တဲ့ စကားလံုး) နဲ႔ သတ္မွတ္ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္တယ္။ ဒီမွာလည္း မြန္စစ္စစ္ တုိ႔ရဲ႔ ရုပ္ရည္နဲ႔ ေတေလဂူ လူမ်ိဳး တို႔ရဲ႔ ရုပ္ရည္ဟာ ဘယ္လိုမွ မဆီမဆိုင္ ကြာ ျခားလြန္း ေနပါတယ္။ လက္ေတြ႔ ျမင္ေယာင္ ၾကည့္လိုက္ရင္ ရႏိုင္ ပါတယ္။
တစ္ကယ္ေတာ့ လက္ရွိ ျမန္မာ့သမိုင္း ဆိုတဲ့ သမုိင္း ေတြရဲ႔ ကြင္းဆက္ၿပတ္မႈ ေၾကာင့္သာ ဒီလို ကေမာက္ ကမေတြၿဖစ္သြား ရျခင္းပါ။ တစ္ကယ္ေတာ့ၿမန္မာ ႏုိင္ငံထဲကို မြန္လူမ်ိဳးေတြ မ၀င္လာမွီက အိႏၵိယ ေတာင္ ပိုင္းသား ရကၡလူမ်ိဳးေတြ သထံု ေဒသမွာ ထီးနန္းစိုက္ ေနထိုင္ ခဲ့ပါတယ္။ ၀င္ေရာက္ လာတဲ့ မြန္လူ မ်ိဳး ေတြဟာ ဆူနာမီ လိႈင္းလံုးႀကီးလို ေ၀ါကနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ ၀င္ေရာက္ လာျခင္း မဟုတ္ခဲ့ပါ။ အသုတ္လိုက္ အသုတ္ လိုက္သာ ၀င္ေရာက္ လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ၿပီး- အစပိုင္း ၀င္လာ သူမ်ား ထဲက အခ်ိဳ႔ဟာ ရကၡ ေတြ နဲ႔ ေသြးေႏွာ သြားခဲ့ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔ တလိုင္း လူမ်ိဳးလို႔ ေခၚဆို ခဲ့ၿပီး-၊ သူတို႔ရဲ႔ ဘဘိုး ေဘဘီဟာ အိႏၵိယ အဆက္ ျဖစ္ တယ္လို႔ ေျပာဆို ျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္း၀င္ မြန္လူမ်ိဳး ေတြထက္ ရကၡ ေသြးေႏွာတဲ့ တလိုင္း ေတြက အသားပိုၿပီး ညိဳတယ္၊ မ်က္ခံုးပိုၿပီး ေကာင္းတယ္။ မ်က္ေပါက္ ပိုၿပီး က်ယ္တယ္။ ႏွခမ္းပုိၿပီး ထူတယ္ ဆိုတာကို ေတြ႔ေန ရတာပါ။ (ကၽြန္ေတာ္ တင္ျပ ခဲ့တဲ့ ရကၡပူရ ဘယ္မွာလဲ ဆိုတာကို ျပန္ဖတ္ ၾကည့္ပါ။)
ရခိုင္-။ ရခိုင္ ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို စာမွာ ေရးေတာ့ ရခိုင္ပဲ ေရးၿပီး ဗမာမ်ားက ယခိုင္ လို႔ ေခၚပါတယ္။ ရခိုင္ လူမ်ိဳး ေတြကို ကၽြန္ အျဖစ္၊ ဘုရား ေက်ာင္းေတြမွာ ေ၀ယ်ာ၀စၥ လုပ္ေပးတဲ့ ဒကာေတြ အျဖစ္ပဲ ေဖၚျပ ပါတယ္။ (ေက်ာက္စာ ဓါတ္ပံု ၃၅/၂၇)။ အသံပဲ ကြဲၿပီး ဗမာ စကားကို ေျပာတဲ့ ထား၀ယ္ လူမ်ိဳး မ်ားကို သီးျခား လူမ်ိဳး အျဖစ္ မေျပာဘဲ-၊ ရခိုင္ကို သီးျခား လူမ်ိဳး အျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္း အေပၚ ပုဂံေခတ္က ေဖၚျပ ခဲ့တဲ့ ရခိုင္ ဆိုတာ ဘာလူမ်ိဳးလဲ ဆိုတာ စဥ္းစား စရာ ျဖစ္လာ ပါတယ္။
စဥ္းစား ရမယ့္ အေျခခံ အခ်က္ ထဲမွာ ပုဂံေခတ္နဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ သို႔မဟုတ္ ဒီထက္ပို ေရွးက်တဲ့ ႏွစ္မ်ားက ရခိုင္ ေဒသရဲ႔ဘာသာ စကားဟာ ဒီေန႔ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ေျပာဆို ေနတဲ့ ဘာဠီစကား (ပါဠိစကား) ျဖစ္ေၾကာင္း စာေရး ဆရာ ေဒါက္တာ တဂုန္ေရး ရာဇ၀င္ ထဲမွာ ပုဏၰား ဆိုတဲ့ စာအုပ္ မွာ ေဖၚျပပါတယ္။ သမိုင္း ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ သန္းထြန္း ကလည္း သူျပဳစုတဲ့ The Royal Orders of Burma, A.D. 1598-1885 စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၂၁၉ မွာ ရခိုင္က ကုလား လူမ်ိဳးႏြယ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ေၾကာင္း ေဖၚျပ ထားပါတယ္။
ေက်ာက္စာ ေတြအရ ခိုင္ခန္႔တဲ့ အေဆာက္ အဦ ေတြကို ကုလာေကႅာင္ (ကုလားေက်ာင္း) ကုလာတိုက္ လို႔ ေခၚေၾကာင္း မွတ္တမ္းေတြ ခိုင္လံုစြာ ရွိေနၿပီး-၊ ျမန္မာ စကားမွာ ခိုင္ခန္႔တဲ့ အိမ္ႀကီးကို အိမ္ႀကီး ရခိုင္ လို႔ေခၚတာ ကို ေတြ႔ရ ျပန္ပါတယ္။ တစ္ကယ္လု႔ိ ရခိုင္ = ကုလား မဟုတ္ ခဲ့ရင္ ဒီလို တိုက္ဆိုင္ဘို႔ မလြယ္ ကူႏုိင္ပါ။ အိိမ္ ႀကီးဗမာ၊ အိမ္ႀကီး ကရင္ ဆိုတဲ့ အသံုး မရွိပါ။ အိမ္ႀကီး ရခိုင္ ဆိုတဲ့ စကား လံုးဟာ ကုလား လူမ်ိဳး ေတြရဲ႔ နည္း ပညာနဲ႔ ေဆာက္လုပ္တဲ့ အိမ္ဆိုတာ ထင္ရွား ေနပါတယ္။
ပိုမို ထင္ရွားတဲ့ အခ်က္ တစ္ခုက ရာဇကုရ္မာ ေက်ာက္စာပါ။ အဲ့ဒီ ေက်ာက္စာကို ပါဠိ (သကၠရိုက္)၊ ပ်ဴ၊ မြန္၊ ျမန္မာ ဘာသာ ေလးမ်ိဳးနဲ႔ မွတ္တမ္း တင္တဲ့ ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ တစ္ကယ္လို႔ တိုင္းျပည္ ထဲမွာ အဲ့ဒီလူမ်ိဳး ေလး မ်ိဳး မရွိခဲ့ရင္ အဲ့ဒီ ဘာသာ စကား ေလးမ်ိဳးနဲ႔ မွတ္တမ္း တင္စရာ အေၾကာင္း မရွိပါ။ ဗုဒၶဘာသာကို ထိုးခ် ရေအာင္ လည္း- တိုင္းျပည္ ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ မည္သည့္ လူမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာ ၀င္ကမွ ပါဠိ စကားကို ေျပာခဲ့တဲ့ သမုိင္း မရွိပါ။ တိုင္းျပည္ ထဲက မည္သည့္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းႀကီး မွလည္း ပါဠိ စကား ေျပာခဲ့တဲ့ သမိုင္းစဥ္ မရွိပါ။ စာေပ က်မ္းဂန္ အျဖစ္ ျမန္မာ မႈျပဳ အသံ ထြက္မွ်သာ ဂါထာ အျဖစ္ က်က္မွတ္ ေနတာပဲ ရွိပါတယ္။ ေသခ်ာတဲ့ အခ်က္က ရာဇ ကုရ္မာ ေက်ာက္စာကို မွတ္တမ္း တင္စဥ္ ကာလမွာ တိုင္းျပည္ အတြင္း ပ်ဴစကား ေျပာသူ၊ ပါဠိ စကား ေျပာသူ လူမ်ိဳး ရွိေနတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါ။ ပါဠိ စကား ေျပာတဲ့ လူမ်ိဳး ဆိုတာ ရခိုင္ အပါ အ၀င္ ကုလား လူမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ပါ တယ္။
အခု ရခိုင္လို႔ ခံယူ သူေတြက သူတို႔ရဲ႔ မူလ စာလို႔ ျပန္ေဖၚတဲ့ နာဂရီ စာနဲ႔ ရခိုင္ကို ေရးသား တာက ရခိုင္ လူမ်ိဳး စစ္စစ္ ဆိုတာ ဘယ္သူေတြ ျဖစ္ခဲ့သလဲ ဆိုတာကို ေပၚလႊင္ ေစဘို႔ အင္အား တစ္ရပ္ ျဖစ္လာ ျပန္ ပါ တယ္။ သူတို႔က ေရွးေဟာင္း ရခိုင္စာလို႔ ျပန္ေဖၚတဲ့ စာနဲ႔ ရခိုင္ကို ေရးတာမွာ ခေကြး အကၡရာ အျဖစ္ သံုးတဲ့ ह သို႔မဟုတ္ খ တဲ့ စာလံုးဟာ ခ အသံကို တိုက္ရိုက္ မေပးဘဲ ဟ အသံဘက္ကို ယိမ္းတဲ့ အက ၡရာ ျဖစ္ပါတယ္။ (နာဂရီ စာကို အမွန္ တစ္ကယ္ တတ္တဲ့ လူတိုင္း ဆီမွာ အသံ ထြက္ကို ဆည္း ပူး ႏုိင္ ပါတယ္။ ဓည၀တီ စကား၊ ရိုဟင္ဂ်ာ စကား နဲ႔ ထမင္းစား ဘတ္ခိုက္ယ္း ကို ေရးတဲ့ အခါ အသံ အ မွန္ ဘတ္ဟိုက္ယ္ လို႔ထြက္ ပါတယ္။) ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ ေျပာတဲ့ ရခိုင္စာနဲ႔ ရခိုင္ကို ေရးတဲ့ အသံ အမွန္က ရဟုိင္ လို႔ ျဖစ္ေန ပါတယ္။
၁၈၅၂ ခုႏွစ္မွာ ပံုႏွိပ္တဲ့ An Account of the Burman Empire စာမ်က္ႏွာ ၆၆ မွာ ရခိုင္ကို The Moguls know this country by the name of Rakhang (ရခ္ဟမ္း) လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ မွာ တစ္ဆက္တည္း မဟာေမဒင္ ရိုဟမ္ဂ (ရိုဟင္ဂ်ာ = ရဟမ္းသား) ေတြဟာ ေဒသရဲ႔ မူလဘူတ လူမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ၿပီး-၊ မြန္ဂိုလီးယား မ်ိဳးႏြယ္ စကားေျပာ ေမာ့ဂ္ (ဒီေန႔ ရခိုင္ခံ ယူသူမ်ား) ရခိုင္ ေဒသရဲ႔ မူလ လူမ်ိဳး ျဖစ္ေၾကာင္း အေထာက္ အထား မရွိ ဘူးလို႔ မွတ္တမ္း တင္ထား ပါတယ္။
ဒီမွာ ေသခ်ာတဲ့ အခ်က္က ျမန္မာစာနဲ႔ ရခိုင္ လူမ်ိဳးလို႔ မွတ္တမ္း တင္ထားတဲ့ ရဟမ္း လူမ်ိဳး (ရဟမ္ဂ်ာ- သို႔မဟုတ္ ရိုဟင္ဂ်ာ) ေတြဟာ ပုဂံကို ေရာက္ေန သလို-၊ ပုဂံျပည္က ဗမာေတြ ကလည္း ရဟမ္း (ရခိုင္) ကို ေရာက္လာတယ္ ဆုိတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ ဒီေန႔ ရခုိင္လို႔ ခံယူသူမ်ား ေၿပာေနတဲ့ စကားေတြ ဟာ ေရွးေဟာင္း ပုဂံ ေခတ္ေက်ာက္ စာပါ စကားေတြနဲ႔ အသံ တူေနတာကို အေတာ္ အတန္ ေတြ႔ေန ရပါတယ္။ ဗမာ မ်ိဳးရိုး ၿဖစ္တဲ့ ဘုရင့္ ေနာင္ရဲ႔ သားစဥ္ ေျမးဆက္ ဗိုလ္ေထာင္ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း ဒီေန႔ထိ ဘဂၤ လား ေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံမွာ ရွိေနၿပီး သူတို႔ ေျပာတဲ့ ဗမာ စကားဟာ ဒီေန႔ ရခိုင္ေတြ ေျပာတဲ့ စကားနဲ႔ တူညီ ေန တဲ့ အခ်က္ ကလည္း- ဒီေန႔ ရခိုင္ စကား သည္ ေရွးေဟာင္း ဗမာ စကားသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ခိုင္လံု တဲ့ သက္ေသ ျဖစ္ေစ ပါတယ္။ ရဟမ္းသား၊ ရဟမ္းမူလ လူမ်ိဳး (ရိုဟင္ဂ်ာ) ေတြ ေျပာတဲ့ စကားက ဘာဠီစ ကား ျဖစ္ေၾကာင္း- ရိုဟင္ဂ်ာ အခ်င္းခ်င္း စကားေျပာရင္- မင္း ဘာဠီ စကား ေျပာတတ္ သလား ဆို တာ ကို ေမးေလ့ ရွိတာက သက္ေသ ျဖစ္သလို၊ လက္ရွိ ပါဠိလို႔ သတ္မွတ္ ေနတဲ့ စကားနဲ႔ အနည္းဆံုး ၆၀ ရာႏႈန္းတူ ေနေသး တာက သက္ေသ ျဖစ္ေန ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ပုဂံေခတ္မွာ မွတ္တမ္း တင္တဲ့ ရခိုင္ လူမ်ိဳး ဆိုတာ ဒီေန႔ မိမိကိုယ္ မိမိ ရခိုင္လို႔ ခံယူ ေနသူမ်ား မဟုတ္ ဘဲ- ရဟမ္း ေဒသသား (ရိုဟင္ဂ်ာ) မ်ားသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွား ေနပါတယ္။ ရခိုင္ လူမ်ိဳး ေတြကို ကၽြန္ အျဖစ္၊ ဘုရား ေက်ာင္းေတြမွာ ေ၀ယ်ာ၀စၥ လုပ္ေပးတဲ့ ဒကာေတြ အျဖစ္ (ေက်ာက္စာ ဓါတ္ပံု ၃၅/၂၇) ေဖၚျပတဲ့ ေက်ာက္ စာနဲ႔-၊ ျမန္မာ သမုိင္း စကားစဥ္လာ -ျမင္း အုန္းခြံ၊ ကၽြန္ကုလား၊ မယား ေတာ သူ- ကို ဆက္စပ္ ၾကည့္ရင္လည္း လြဲႏိုင္မယ္ ထင္ပါ။ (ျမန္မာ ဘုရင္မ်ား ေခတ္က ကၽြန္ ဆိုတဲ့ အသံုးဟာ- မင္းမႈထမ္းမ်ား၊ ခိုင္းေစ ရာမွာ ေပါ့ေပါး နာခံတဲ့ လူမ်ားကို ဆိုလို ပါတယ္။)
ဒါေၾကာင့္ ပုဂံေခတ္က မွတ္တမ္း တင္ခဲ့တဲ့ ရခိုင္ လူမ်ိဳး ဆိုတာ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားသာ ျဖစ္ၿပီး၊ ဗမာ- ဗမာခ်င္း အသံ စကားေျပာ ေလသံ အနည္းငယ္ ကြဲျပား ယံုမွ်နဲ႔ သီးျခား လူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳး အျဖစ္ မွတ္တမ္း တင္စရာ အေၾကာင္း မရွိ သလို-၊ ဗမာ- ဗမာခ်င္း စကားေျပာ ေလသံ အနည္းငယ္ ကြဲျပား ယံုမွ်နဲ႔ ကုလား လူမ်ိဳး စာရင္းမွာ ထည့္သြင္း စရာ လည္း အေၾကာင္း မရွိပါ။
မွတ္ခ်က္-
ျမန္မာကို မြန္တို႔က မိရ္မ (ျမန္မာ ေက်ာက္စာ ေပါင္းခ်ဳပ္ တြဲ ၃၊ အပိုင္း ၁၊၁၁ ခ/၄၂-) လို႔ မွတ္တမ္း တင္သလို၊ ေအဒီ ၁၁၉၀ မွာ ျမန္မာ ဆိုတဲ့ စကားလံုးနဲ႔ ဗမာေတြက စတင္ မွတ္တမ္း တင္ခဲ့ပါ တယ္။ (ေက်ာက္စာ ဓါတ္ပံုု ၁၀ က/၂၀) ေအဒီ ၁၃၃၂ ခန္႔မွာ ၿမံမာ လို႔ေရးသား ခဲ့ျပန္ ပါတယ္ (ပံု ၄၄၆ ခ)။ အလားတူပဲ ရခိုင္ ဆိုတဲ့ စကားလံုး ကို နာဂရီလို ရဟိုင္ လို႔ေရးၿပီး- ရိုဟင္ဂ်ာ တစ္ခ်ိဳ႔က ၀ိုဟံဂ လို႔ မွတ္ တမ္း ကိုလည္း ေတြ႔ရ ပါတယ္။ (ေတာင္ပိုင္း သား ေျမာက္ပိုင္းသား အသံကြဲ ႏုိင္ပါတယ္။)
ေဌးလြင္ဦး
ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားမႈ တာ၀န္ခံ
ျမန္မာမြတ္ဆလင္ တန္းတူညီမွ် အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈ အဖြဲ႔
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု