ေဒဝါလီဆိုတဲ႕စကားဟာ ဟင္ဒီဘာသာ ဒီပါလီဆိုတဲ႕ စကားကေန ဆင္းသက္လာတဲ႕စကားျဖစ္ျပီး မီးအစဥ္ ( မီးရွိေနသည္)လို႕ အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္ ။ မီးကို ထြန္းညွိျပီးေနာက္ အဲ႕ဒီ႕မီးကို မျငိမ္းဘဲ ထားျခင္းဆိုတဲ႕စကားကို ဥပမာ တင္စားထားတာ ျဖစ္တယ္ ။ ေျကြးျမီးေခ်းယူျပီးေနာက္ မေပးဆပ္ပဲ ေရွာင္လႊဲေနတာကို ေဒဝါလီခံတယ္လို႕ သံုးႏႈန္းျကတာျဖစ္တယ္ ။ ေျကြးျမီးနဲ႕ မီးကို ပမာျပဳရာမွာ ဘိုးေတာ္ဘုရားရဲ႕ သကၠရာဇ္ ၁၁၄၅ ခုႏွစ္ ကဆုန္လဆန္း ၆ ရက္ေန႕မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ႕တဲ႕ အမိန္႕ေတာ္အရ ' ေျကြးျမီးစာရင္းမွန္သမွ်ကို အေတာင္းအထုတ္ မရွိေစရ ။ ခ်မ္းသာေစဟု အမိန္႕ေတာ္ထုတ္ျပန္၍ မီးျငိမ္းေလျပီးသည္ကို ' လို႕ဆိုျပီး စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာ ထုတ္ျပန္ထားတာ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္ ။
ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ တရားရံုးမ်ားမွာ လိုက္နာေနတဲ႕ ေဒဝါလီ ခံျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒဟာ အိႏၵိယနိုင္ငံက ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၂၈ ခုႏွစ္မွာ ပထမအျကိမ္ ျပ႒ာန္းခဲ႕တဲ႕ အက္ဥပေဒကို တစ္ဆ တစ္ဆ ေျပာင္းလဲလာတဲ႕ ဥပေဒတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္ ။ တည္ဆဲဥပေဒႏွစ္ရပ္မွာ ရန္ကုန္ျမိဳ႕အတြက္ ခရစ္ ၁၉၀၉ ခု ေဒဝါလီ အက္ဥပေဒျဖစ္ျပီး ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွ အပျဖစ္တဲ႕ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ အျခားေဒသမ်ားအတြက္ ခရစ္ ၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္ ေဒဝါလီ အက္ဥပေဒျဖစ္တယ္ ။ က်င့္ထံုး က်င့္နည္းမ်ားမွာေတာ့ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ဆိုင္ရာ ဥပေဒနဲ႕ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွအပ ဆိုင္ရာ ဥပေဒတို႕မွာ ျခားနားခ်က္မ်ား ရွိေနေပမယ့္လဲ မူအျဖစ္ေတာ့ အေရးျကီးအခ်က္ေတြဟာ ျခားနားခ်က္ေတြ မရွိျကပါဘူး ။
အိႏၵိယျပည္မွာ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၂၅ ပထမ ျကိမ္ ျပ႒ာန္းခဲ႕တဲ႕ အက္ဥပေဒဟာ အဲ႕ဒီ႕အခါက အဂၤလန္ျပည္မွာ အတည္ျဖစ္ေနတဲ႕ ခရစ္ ၁၈၂၅ ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလန္ပါလီမန္က ျပ႒ာန္းခဲ႕တဲ႕ အက္ဥပေဒကို မွီျငမ္းျပဳထားတာ ျဖစ္ပါတယ္ ။ အဲ႕ဒီ႕ ၁၈၂၅ ခု အဂၤလိပ္အက္ဥပေဒ မျပ႒ာန္းမီက အဂၤလန္ျပည္မွာ အတည္ျဖစ္ေနတဲ႕ ေဒဝါလီ အက္ဥပေဒမ်ားရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္တို႕မွာ ေျကြးရွင္မ်ားရဲ႕ အခြင့္အေရးကို ဦးစားေပးျပီး ေျကြးျမီးမဆပ္နိုင္တဲ႕ ျမီးစားမ်ားကို ဖိႏွိပ့္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ဖို႕ ပဓါနထားခဲ႕ျကရာ ၁၈၂၅ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းျကမွ တစ္စ တစ္စ ျမီးစားမ်ားရဲ႕ သက္သာမႈကို တိုးျပီး အေရးေပးလာခဲ႕တာျဖစ္ပါတယ္ ။
အဲ႕ဒီလို တစ္စ တစ္စ ေျပာင္းလဲလာခဲ့တာေျကာင့္ အဂၤလန္ အိႏၵိယနဲ႕ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ႕ ဥပေဒတို႕ဟာ လက္ရွိအေျခအေနကို ေရာက္လာခဲ႕တာပဲျဖစ္တယ္ ။ လက္ရွိ ဥပေဒမ်ားရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကို အက်ဥ္းအေနနဲ႕ ေဖၚျပရရင္ေတာ့ ေျကြးျမီးမ်ားကို အေျကမဆပ္နိုင္တဲ႔ ျမီးစားမ်ားအနက္ ကံမေကာင္း အေျကာင္းမလွတဲ႕အခါ အဲ႕ဒီ႕အေျခအေနကို ေရာက္ျကတဲ႕သူေတြ သက္သာေစရန္အတြက္ျဖစ္ပါတယ္ ။
ေျကြးျမီးမဆပ္နိုင္တဲ႕သူေတြကို ယခင္အခ်ိန္တုန္းက ဥပေဒမ်ားမွာဆိုရင္ အက်ဥ္းခ်ထားမႈကို ရက္အကန္႕အသတ္မရွိရံုတာမက ေထာင္ထဲမွာလဲ မိမိစရိတ္နဲ႕ မိမိစားရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ၁၈၂၀ ျပည့္ႏွစ္မွာေတာ့ ေသဒဏ္ကေန တစ္သက္တစ္ကြ်န္းကို ေလ်ာ့ခ်ခဲ႕တာျဖစ္ျပီး တစ္ခ်ိန္က ေျကြးျမီးကို ျပန္မဆပ္နိုင္ရတဲ႕ အေျကာင္းအရင္းကို ခိုင္လံုေအာင္ မျပနိုင္တဲ႕အခါ လူပံုအလည္မွာ လက္ထိပ့္ခပ္ျပီး ၂ နာရီမွ် ထားေစတာမ်ိဳးအျပင္ နားရြတ္တစ္ဖက္ကိုလဲ ျဖတ္ေတာက္ေစတဲ႕ ျပစ္ဒါဏ္ကို ခ်မွတ္ခဲ႕ဖူးတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္ ။ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ တည္ဆဲ ေဒဝါလီခံျခင္း ဥပေဒရဲ႕ ပင္ရင္းျဖစ္ေသာ ၁၈၂၀ ျပည့္ႏွစ္မတိုင္မီက အဂၤလန္ျပည္မွာ အတည္ျဖစ္ေနတဲ႕ အက္ဥပေဒနဲ႕ အခ်ိန္ကာလ တစ္ျပိဳင္တည္းမွာပဲ ျမန္မာဘုရင္မ်ား လက္ထက္မွာ အလားတူ အက္ဥပေဒကို ႏႈိင္းယွဥ္ျကည့္မယ္ဆိုရင္ ျခားနားခ်က္မ်ားဟာ အထူးကို စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာ ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္္တယ္ ။ ေရွးျမန္မာ ဘုရင္မ်ားရဲ႕ လက္ထက္က ေဒဝါလီခံျခင္း ဥပေဒမ်ား ရွိခဲ႕တယ္လို႕ဆိုရင္ သိတဲ႕သူဟာ အင္မတန္မွ နည္းပါးလွပါတယ္ ။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ နန္းတက္တဲ႔ အင္းဝဘုရင္ သာလြန္မင္းတရားျကီး လက္ထက္ေတာ္ကစျပီး ဒီေန႕အေခၚအျဖင့္ ေဒဝါလီခံျခင္း တရားဥပေဒ ( ျမန္မာေဝါဟာရအေနနဲ႕ ) ျမီတလင္းလွည္းတရား / ျမီးေတာင္ခြဲတရားတို႕ရဲ႕ အရိပ့္အျမြတ္တို႕ကို ဓမၼသတ္စာေစာင္တို႕နဲ႕ အမိန္႕ေတာ္ ျပန္တမ္းတို႕မွာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္ခင္ဗ်ာ ။
ဗဟုသုတရရွိနိုင္ျကပါေစ
